Na Wschodzie uroki, amulety i talizmany są codziennością i są używane przez wszystkich. Z reguły nie mówi się o nich Europejczykom, którzy są zbyt głupi, by je zrozumieć, po prostu nosi się je wbrew wszelkiej postępowej myśli. Po życiu spędzonym na Wschodzie myślę, że mogę twierdzić, że rozumiem idee, które powodują, że niemal wszystkie narody wierzą w takie środki ochronne.
Często zadawano mi pytania „Jak je definiujesz? Jaka jest między nimi różnica?”
Aby to krótko sprowadzić do terminów angielskich, określam je następująco. Są to przedmioty specjalnie stworzone lub powstałe naturalnie, co do których zakłada się, że posiadają pewne moce, aby zapobiec niebezpieczeństwu, chronić przed chorobami, chronić przed wpływami fizycznymi i towarzyszącymi im niebezpieczeństwami, a także nadprzyrodzonymi wpływami zła, takimi jak czarostwo, i ogólnie przynosić szczęście swojemu właścicielowi. Na przykład można zdobyć talizmany do ochrony przed ołowiem lub stalą, chociaż nigdy nie słyszałem o takim, który mógłby zapobiec wizycie poborcy podatkowego lub niepożądanych krewnych. Uroki są swobodnie sprzedawane w Indiach i Chinach, aby zagwarantować sukces w egzaminach i uzyskać dobrą pracę. Chociaż nie widziałem ich odpowiedników w Europie, nie wynika z tego, że nie istnieją; moja żona mówi mi, że w szkole przed egzaminami zawsze zginali szpilki i dawali sobie nawzajem, życząc powodzenia.
Uroki są dwojakiego rodzaju, po pierwsze mogą to być przedmioty, którym przypisuje się moce, o których już mówiliśmy, a po drugie przeprowadzenie jakiegoś rytuału lub rzucenie zaklęcia. Tym ostatnim aspektem się tutaj nie zajmujemy. Amulety można zdefiniować jako uroki wystarczająco małe, aby można je było nosić przy sobie. Trzecią klasą, którą można wymienić, są ozdoby sprzedawane przez jubilerów, które, ściśle mówiąc, wcale nie są urokami, choć mogą się nimi stać z różnych powodów.
Przedmioty zwykle stają się urokami, ponieważ są dziwne lub rzadkie, lub ponieważ przypominają lub są połączone z jakąś substancją, która ma moc. Kamień z dziurą jest dobrym przykładem takiego dziwnego lub rzadkiego przedmiotu. Dziura w ogóle nie jest naturalna dla kamienia i warto zauważyć, że na obszarach posiadających dziurawe kamienie nie są one brane za uroki, ponieważ są zbyt powszechne. Niegdyś znanym przykładem tego rodzaju uroku był dziurawy kamień przymocowany do klucza do stajni, aby uchronić konie przed molestowaniem i zauroczeniem przez wróżki i czarownice. Wydaje się, że dziury mają swoje własne, szczególne zalety, ponieważ znane są przypadki, że z powodu braku niezbędnego kamienia przywiązywano do kluczy szpule po bawełnianych niciach. Moneta z dziurką była uważana za przynoszącą szczęście. Kamień Men-an-tol znajdujący się niedaleko Penzance to przykład kamienia leczniczego, przez którego otwór ludzie czołgali się, by uwolnić się od chorób.
Gdy nagabywałem ludzi o strażników ognia1, z radością znalazłem podkowę i dwa dziurawe kamienie zawieszone nad drzwiami domu, który odwiedziłem. Zapytałem: „Czy to na szczęście?” I usłyszałem odpowiedź: „Przypuszczam że tak, to już tam było, kiedy przyjechaliśmy, jesteśmy tu tylko miesiąc, ale mamy w środku dwa dziurawe kamienie, które sami znaleźliśmy, na szczęście!”
Podkowa jest dobrym przykładem uroku, który przypomina lub jest związany z substancją, która posiada moc. Niektórzy pisarze twierdzą, że jej szczęście wynika z podobieństwa do księżyca w nowiu, inni, że reprezentuje rogi mocy, choć osobiście uważam, że jest tak, ponieważ jest związana z koniem. Stara brytyjska bogini kukurydzy, Ceridwen, była przedstawiana jako koń lub klacz. Wiele autorytetów uznaje teorię, że konie wycięte w białej kredzie na naszych zboczach zostały wykonane na jej cześć. Koń Hooden był wyprowadzany w procesjach w wielu obszarach wiejskich, a w odległych miejscach zwyczaj ten może być nadal praktykowany, chociaż kościół i rady miejskie starały się go stłumić. Nelson zawsze miał żelazną podkowę przybitą do masztu swojego statku. Prawdopodobnie jest z tym związane angielskie tabu dotyczące jedzenia końskiego mięsa. Również wykonanie z zimnego żelaza może tutaj mieć znaczenie, tego dziwnego żelaza, którego bali się używający kamienia Starzy Ludzie.
Aby uroki były jak najlepsze, powinny trafić do właściciela albo przez znalezienie, albo jako prezent z dobrą intencją. Na przykład wygięte szpilki mojej żony! Przyznaję, że nie rozumiem, dlaczego niektóre rzeczy należy uznać za uroki… na przykład serce. W starożytnej Anglii był to potężny urok, a teraz jest używany tylko jako wzór lub w najlepszym razie amulet miłosny, jednak w Szkocji był to silny znak służący do tego, aby trzymać z dala czarownice. Mam na myśli słynne broszki Luckenbooth. Maria, królowa Szkotów, zawsze nosiła jedną.
Gdybym opisał krzyże, które niektórzy noszą jako uroki, prawdopodobnie stałbym się bardzo niepopularny, ale jeśli krzyże są noszone bez uczuć religijnych, wyłącznie na szczęście lub w celu uniknięcia bomb… to co jeszcze można o nich rzec? Mam taki, który wydaje się krzyżem, ale bardziej przypomina Młot Thora, który nosili nasi pogańscy przodkowie, aby uzyskać szczęście i moc od Boga Grzmotu.
W muzeum Horniman i muzeach cesarskich wystawianych jest wiele amuletów, które były noszone przez żołnierzy i żeglarzy podczas ostatniej wojny. Należą do nich dziurawe kamienie, serca, kawałki bursztynu, różne tropikalne nasiona, czterolistna koniczyna, merry-thoughts2, kość gnykowa owcy (w kształcie młota… Młota Thora?), korzeń mandragory i podwiązki damskie.
Uroki te obejmują dziwne i rzadkie substancje, o unikalnym kształcie lub związane z mocą. Czterolistna koniczyna jest rzadka i ma kształt krzyża, podwiązki stanowią dar miłości. Ciekawie byłoby wiedzieć, czy nasi ludzie na tej wojnie noszą takie ochronne uroki. Z ilości stóp szczęśliwych królików sprzedanych w Woolworth można wywnioskować, że tak. Królik jest szybki i unika niebezpieczeństwa, więc dzięki sympatycznej magii ci, którzy niosą jego stopę, mogą liczyć na tę samą biegłość… w unikaniu bomb i pocisków.
Wszystkie te autentyczne okazy reprezentują tę samą, ledwo uświadomioną ideę, że urok, który otrzymuje się przez pozorny przypadek, ma najwięcej zalet. Za tym kryje się nieoczekiwana teoria, że jakaś potężna, nadnaturalna moc doprowadza do wysłania uroku. Może być on znaleziony, podarowany lub skradziony. W tym ostatnim przypadku, tak jak z The Luck of Edenhall, jest on tak umiejscowiony przez moce, że łatwo go ukraść. Lub też może zostać podarowany jako prezent, ponieważ odbiorca przyciągnął go do siebie. Kupowanie go w sklepie w zwykły sposób osłabiłoby jego skuteczność, ale jego atrakcyjność dla kupującego, na przykład znalezienie w jakimś sklepie na uboczu, byłaby równoznaczna ze znalezieniem go, zwłaszcza jeśli zostałby kupiony bardzo tanio. Podkowy znalezione przez ich właściciela mają dziesięciokrotnie większą moc, niż te nabyte w inny sposób, a kupione są wręcz bezużyteczne jako uroki.
Ta zasada nie dotyczy talizmanów. Twórca może otrzymać zapłatę za użyty materiał, ale talizmany są generalnie specjalnie stworzone dla ich właściciela i będą działać poprawnie tylko dla niego. Jeśli zostaną znalezione lub skradzione, to wprawdzie mogą działać, ale w przypadkowy sposób, ponieważ żyją własnym życiem, zaś jeśli nie podoba im się nowy właściciel, biada mu. Kule czarownic, które widzi się tak często jako ozdoby, są wieszane, aby zapobiec złemu oku, lub dla uzyskania efektu przeoczenia, jak się to nazywa w wielu okręgach. Przesąd stojący za tym zapewnia, że złe oko uderza w obiekt, na który natrafia jako pierwszy. Każdy przedmiot, który przyciągałby wzrok, wyciąga zło, chroniąc dom i jego mieszkańców. Agaty i kamienie przypominające oczy, jak sądzę, były używane w tym samym celu. Ubarwienie kamienia przypominało oko, przyciągało oko i odpierało zło od posiadacza.
Prawdopodobnie wiele małych uroków jubilerskich powstało właśnie w ten sposób. Były wyraziste i przyciągały uwagę, również wiele z nich przypominało potężne rzeczy. Na przykład szczęśliwa świnka jest, moim zdaniem, nowoczesną wersją dzika Frei. Według wierzeń Saksonów umieszczenie wizerunku dzika na hełmie lub tarczy zapobiegło ciosom miecza. Mały but rzucany na weselach może mieć również to samo pochodzenie. Wiara w kamienie szlachetne jako amulety jest bardzo stara. Myślę, że dzieje się tak, ponieważ klejnoty były rzadkie lub trudne do zdobycia dla przeciętnych ludzi. Pogląd o ich ochronnej zdolności pielęgnują jubilerzy, którzy trzymają małe listy wskazujące, który kamień należy nosić zgodnie z datą urodzenia. Skarabeusze są również noszone jako przynoszące szczęście, choć w niewielkim stopniu.
Czasami jako amulety używane są krzemienne groty strzał, osadzone w srebrze i złocie. Zwykle uważa się, że są to skamieniałe pioruny, które chronią noszącego przed uderzeniem pioruna, ponieważ w Skandynawii i saksońskiej Anglii kamienne głowice siekiery i inna broń o dziwnym kształcie miały być piorunami i dlatego mogły wyrządzić ogromne szkody. Kiedy byłem dzieckiem, powiedziano mi, abym nie bał się błyskawic, chyba że towarzyszyłby im grzmot, ponieważ sama błyskawica jest nieszkodliwa. W związku z tą teorią można znaleźć przesąd, że miejsce trafione gromem było odporne na kolejny atak, ponieważ piorun miał nigdy nie atakować ani uderzać dwukrotnie w to samo miejsce. Dlatego ludzie zbierali te krzemienie i używali ich jako piorunochronów lub jako amuletów ochronnych, zakładając, że piorun, który już raz w nie uderzył, nigdy nie uderzy ponownie i można uniknąć niebezpieczeństwa. Zazwyczaj jednak siła ich uroku zależała od tego, że były one trzymane w niezmąconej izolacji, więc chowano je w dachu, na szczytach łóżek i szafek. Prawdopodobnie krzemienie te były związane z bogiem grzmotu, a groty strzał były jego małymi rękami.
Trudno powiedzieć, jak daleko posunęła się ta praktyka w Anglii, jednak to, że były uważane za uroki, jest pewne. Starzy pisarze nazywają je językami węża (glossopetra)3, potwierdzając, że były noszone jako amulety przeciw elfim strzałom4. Inni pisarze deklarują, że zamontowane w srebrze były używane do wykrywania trucizny. Rozumiem całkiem dobrze, że ci, którzy uważali je za języki żmij, użyliby ich do wykrycia trucizny dzięki magii sympatycznej. Dzięki podobnemu procesowi rozumowania mogłyby zostać użyte przeciwko elfim strzałom przez zwolenników teorii elfich strzał, ale ja z radością przyjmuję informacje, w jaki sposób mogą być one skuteczne we wszystkich tych przypadkach. Mam egzemplarz, który sprzedawca uważał za kamień gromu. Wierzę, że współczesne dzieci nie dostają już koralowców, ale wcześniej były one w szerokim użyciu jako prezenty z okazji chrztu, chociaż biskup Hamburga w I706 zabronił ich używania z powodu przesądów związanych z tą praktyką. Bursztynowe naszyjniki są nadal sprzedawane w całym kraju nie tylko jako ozdoby, ale jako lekarstwo na krup, krztusiec i astmę. W przeszłości pierwsi Ojcowie Kościoła grzmieli na kobiety noszące bursztyn lub uczęszczające do grawerów talizmanów.
Talizmany można zdefiniować jako wyższy rodzaj uroku, który, zamiast osiągać moc przez podobieństwo do czegoś potężnego lub przez przypadkowe przyciągnięcie do posiadacza, ma własną, zawartą w sobie tajemniczą moc. Wieszczowie mogli rozpoznać obecność tej mocy jako naturalny element, jak w Kamieniu Koronacyjnym, Kamieniu Londyńskim lub The Luck of Edenhall, ale z reguły są to uroki specjalnie stworzone do tego celu. Są one wykonane dla indywidualnego posiadacza zgodnie z datą urodzenia i celowo naładowane mocą przez obrzędy i ceremonie. Tak więc twórca musi mieć wystarczającą praktyczną wiedzę z zakresu astronomii, aby wykonać obliczenia, wystarczające umiejętności rzemieślnicze, aby wykonać sam talizman i wiedzę, aby przeprowadzić ceremonie konsekracji z siłą woli, aby skupić i zmusić moc do pozostania w talizmanie. Jeśli posiada się te moce, wydaje się, że łatwo takowy talizman stworzyć, jeśli ktoś chce spróbować. Jeśli ceremonie konsekracji zostaną wykonane z powodzeniem, talizman zabłyśnie, a jeśli nie, wówczas całe przedstawienie musi zostać powtórzone.
Talizmany są zwykle wytwarzane w jakimś specjalnym celu, na przykład ten przeznaczony do ochrony przed chorobami będzie bezużyteczny, jeśli chodzi o zapobieganie ranom postrzałowym, ten na ołów i stal nie zapobiegnie utopieniu. Chociaż wszystkie w mniejszym lub większym stopniu przynoszą szczęście, nie spotkałem talizmanów ogólnego przeznaczenia, ponieważ zarówno na Wschodzie, jak i na Zachodzie uważa się je za trudne do wytworzenia i nie są tak skuteczne, ponieważ ich działanie jest rozproszone i nieukierunkowane, ale z radością przyjmę informacje na ten temat.
Należy stwierdzić, że jeśli znane jest przeznaczenie talizmanu, można obejść jego moc, jak w przypadku Claverhouse’a (Bonniego Dundee). Był tak zaczarowany przed ołowiem i stalą, że pociski odskakiwały od jego ciała, a tylko marnowano amunicję strzelając do niego, dopóki żołnierz lepiej poinformowany niż reszta nie załadował swojego muszkietu srebrnym guzikiem i go nie zabił. Malajski książę mojego znajomego w tych samych okolicznościach zdobył taki urok. Zapłacił za niego wysoką cenę i aby sprawdzić jego skuteczność przed zapłatą, zamówił pewną ich liczbę. Następnie przymocował je do kurczaków i wystrzelił po kolei w każdego z obu luf strzelby. Jeden kurczak był nieuszkodzony i za ten talizman chętnie zapłacił dobrą cenę. Jego wierni poddani wiedzą teraz, że naboje są zbyt kosztowne, aby je zmarnować na niego.
Mam talizman, który kupiłem w Bournemouth. Został stworzony pod patronatem Jowisza i jest wykonany w srebrze i cynie z odpowiednimi znakami. Każda planeta ma swój specjalny metal, Jowisz srebro lub cynę, Saturn ołów, Merkury cynę lub rtęć, Wenus miedź, Słońce złoto, Mars żelazo lub stal, a Księżyc srebro.
(Ryc. nr I.) Ten talizman jest opatrzony odpowiednim symbolem, kabalistycznym znakiem Jowisza, wraz z jego Duchem i Daemonem, z mottem lub zaklęciem wokół jego krawędzi. NA THEBAL GUT GUTINI. AGLA. Pierwsza część lub jej warianty są często spotykane na starożytnych urokach, ale nigdy nie odkryłem, co to znaczy i chętnie przyjmę tę informacje. Agla jest również dobrze znana, mówi się, że to pierwsze litery inwokacji. Na odwrocie znajduje się magiczny kwadrat Jowisza i numer kwadratu.
(Uwaga). W języku hebrajskim każda litera jest również liczbą, więc jako rodzaj tajnego pisma, często używanego w zaklęciach, podaje się liczbę słowa; trudność polega na tym, że wiele słów sumuje się do tej samej liczby i trzeba zgadnąć, co jest słuszne lub zamierzone. W przypadku ryc. nr I, każda kolumna kwadratu sumuje się do 34, D = 4 i L = 30, co równa się słowu GAD, a także hebrajskiemu słowu oznaczającemu cynę, natomiast suma wszystkich kolumn sumuje się do 136, co równa się JOPHIL, duchowi Jowisza.
(Ryc. nr 2). Ten egzemplarz został zapożyczony ze sklepu w Christchurch. Jest również ze srebra i służy do ochrony przed bronią wojenną. Jest to wzór używany w wojnie trzydziestoletniej i teraz najwyraźniej jest ponownie w użytku. Motto pochodzi z wersetu 15 XXXVII Psalmu: „Ich miecz przeszyje własne ich serca, a ich łuki zostaną złamane”. Na środku znajduje się ogólny wzór ochronny i niebieski kamień (nie wiem, co to jest). Projekt otacza słowo mocy ACHJMBBR w tajnym hebrajskim skrypcie Malachim. Ten skrypt, jak twierdzą starzy pisarze, nie powinien być przekazywany profanom.
(Ryc. nr 3). Oto kolejny amulet z cyny, przeznaczony dla osoby urodzonej pod Merkurym i Bliźniętami. Ma różne znaki łączące go z właścicielem. Na jego rewersie jest magiczny kwadrat Merkurego, który sumuje się do 260, i który może wyrażać KOKAB KESEF HAYYIM, o którym mówi się, że jest wyrażeniem używanym na rtęć.
(Ryc. nr 4). Kolejny obiekt jest z ołowiu, dla osoby urodzonej pod Saturnem, z odpowiednimi słowami i znakami, każda linia sumuje się do piętnastu w hebrajskich znakach YH, a suma wynosi czterdzieści pięć, co wyraża YHVH.
Kolejny talizman dla Jowisza i Słońca jest wykonany ze złota z ametystem i ma postać Pieczęci Salomona. Nie nosi żadnych znaków i jest bardziej w formie uroku. Prawdopodobnie został wykonany na zamówienie przez drobnego jubilera, który nie posiadał niezbędnej wiedzy, aby umieścić odpowiednie znaki, ale jakość wykonania jest lepsza niż zwykle.
Zazwyczaj twórca talizmanów ma wystarczającą wiedzę do pracy w metalach, ale brak mu doświadczenia w dokładnym wykończeniu, więc praca jest prymitywna i oczywiście wykonana ręcznie. Autorytety twierdzą, że udany talizman powstaje tylko wtedy, gdy planety, których symboli użyto, są na ascendencie. Słoneczny powinien zostać wykonany, gdy Słońce wschodzi – do południa. Jeśli zostanie wykonany, gdy Słońce słabnie, będzie miał słabą moc i będzie źródłem pecha. Ta sama teoria odnosi się do wszystkich innych znaków, takich jak Księżyc, Jowisz itp. Umysł twórcy musi być bardzo skoncentrowany na swojej pracy i jej celu… Jeśli chodzi o ochronę, musi skoncentrować się na ochronie i jeśli zna przyszłego właściciela, jego zadanie jest łatwiejsze, ponieważ jego umysł może skoncentrować się na ochronie danego podmiotu. Kiedy talizman zostanie wykonany, musi być odpowiednio poświęcony do spełnienia wyznaczonego celu odpowiednimi zaklęciami i modlitwami, przy użyciu odpowiednio skonstruowanych instrumentów. Twórca musi zrobić wszystko, co w jego mocy, aby ustanowić związek z właścicielem i zastosować najwyższą koncentrację swojej siły woli, aby władować w niego całą swoją moc. Kiedy świeci, wie, że jest odpowiednio naładowany, a jeśli to zawiedzie, musi go ponownie poświęcić. Aby zapobiec utracie mocy, po poświęceniu talizman powinien pozostać nietknięty, dopóki nie dotrze do właściciela. Najlepiej powinien zostać rzucony do właściciela, który musi złapać go w powietrzu, uznać, czym on jest, wypowiadając określone słowa, akceptując go, takim, jaki jest i to, co zrobi. Jeśli nie trafi (tj. upuści), jest to znak, że talizman jest dla niego bezużyteczny i będzie musiał być wykonany w innej formie; powiedziano nam, że nowy talizman powinien być noszony przez kilka dni, aby został zaimpregnowany aurą właściciela i nikt inny nie może go w tym okresie dotykać.
Znam jeden należący do koleżanki, to jakiś kryształ, przycięty w różne dziwne nieregularne fasety, ma taki kształt i rozmiar, że nie można go było nosić. Został jej podarowany przez przyjaciela, który wykonał go specjalnie dla niej w miejscu w Londynie, które wedle jej wiedzy specjalizuje się w takich pracach. Zakładam, że każda faseta ma swoje znaczenie. Z pewnością jest on dziwny lub rzadki. Nie widziałem wcześniej czegoś podobnego i chętnie przyjmę informacje na temat systemu, w jakim wycinano fasety, aby zindywidualizować je dla właściciela. Ta sama dama pokazała mi maleńką złotą rękę w kształcie Rogów Mocy. Prawdopodobnie ma włoskie pochodzenie, ale powiedziała mi, że jej ojciec zawsze ją nosił i mocno wierzył, że odsuwa wszelką szkodę i przynosi mu szczęście, być może możemy nazwać ją brytyjskim urokiem.
Przypisy:
Wszystkie przypisy pochodzą od tłumacza, i nie były częścią oryginalnego artykułu.
1osoba wyznaczona do poszukiwania ognia ze szczytu budynku zwanego wieżą strażniczą. Wieże te są używane w odległych obszarach, zwykle na szczytach gór o dużej wysokości i dobrym widoku na otaczający teren, w celu wykrycia dymu spowodowanego pożarem.
2rozwidlona kość z piersi kurczaka (zgodnie z tradycją osoba, której przypadnie dłuższa część po rozerwaniu, może liczyć na magiczne spełnienie dowolnego życzenia).
3skamienałe zęby rekina. W oryginale Gardner używa słowa Clossopetra, jednak jest to błąd, gdyż poprawna nazwa to właśnie glossopetra. Może to być błąd drukarski w oryginale lub kolejny przykład skłonności Gardnera do przekręcania liter (podejrzewa się, że miał dysleksję).
4Elfi strzał jest schorzeniem opisanym w anglosaskich tekstach medycznych, zwłaszcza Wið færstice. Uważano, że jest spowodowane przez niewidzialne elfy, strzelające niewidzialnymi strzałami w osobę lub zwierzę, powodując nagłe, przeszywające bóle zlokalizowane w trafionym obszarze ciała. Współczesne diagnozy mogą obejmować reumatyzm, zapalenie stawów, mięśni lub skurcze. Podobne koncepcje istniały w innych kulturach Europy Północnej.
Źródło: Folklore, Vol. 53, No. 2 (Czerwiec, 1942), s. 95-103.
Tłumaczenie: Velkan Morningstar
Redakcja: Enheduanna Meva
